Peter de Eerste, niet de Grote

Een nieuwe kijk op de Russische geschiedenis van de vroege 18 e eeuw

De prachtige bestseller ‘Peters keizerin’ van de Litouwse auteur Kristina Sabaliauskaitė vormt onze opstap voor een nieuwe kijk op het tijdperk van de Russische tsaar Peter I (1672–1725). Mede dankzij zijn beroemde reizen naar
Nederland, waarbij hij in Zaandam scheepsbouw leerde, heeft Peter I bij ons een positieve reputatie. Maar is die wel houdbaar? In hoeverre heeft hij bijvoorbeeld het toenmalige Rusland daadwerkelijk gemoderniseerd?

De tweedelige roman van Kristina Sabaliauskaitė biedt een geweldige kans voor een terugblik naar de tijd van Peter I, mede omdat deze tsaar en keizer in 2025 driehonderd jaar geleden is gestorven. Peter kreeg, niet alleen vanwege
zijn lengte, de bijnaam ‘de Grote’. Maar kun je iemand ‘groot’ noemen die bijvoorbeeld zijn eigen zoon doodmartelde? En Peter I stichtte weliswaar een nieuwe hoofdstad, maar welke verdere hervormingen heeft hij verwezenlijkt?
Hoe groot bleef het verschil tussen ‘Oost’ en ‘West’ en hoe groot is het nu nog?

Sabaliauskaitė toont de geschiedenis van Peters tijdperk door de ogen van zijn tweede vrouw, die later keizerin Catharina I werd (1725–1727). Dat levert een geheel nieuw perspectief op. We krijgen een kritisch beeld van de armoedige,
wrange toestanden in het vroegmoderne Rusland, waarin een autocraat met geweld probeert zijn rijk te transformeren. De verrassende inzichten van deze roman worden in de hoorcolleges uitgediept.

Programma
1) Voorgeschiedenis van Rusland: hoe zag het land er voor Peters regeringstijd uit?
2) Hoe Peter aan de macht kwam, zijn eerste jaren als tsaar, zijn hervormingen.
3) Peters reis ‘Het Grote Gezantschap’ naar Nederland (1697/1698) en de verhouding van Rusland met andere Europese staten.
4) De Grote Noordse Oorlog (1700–1721) I: eerste veldslagen en de stichting van Sint Petersburg.
5) De Grote Noordse Oorlog (1700–1721) II: keerpunt 1709 en uitbreiding van de oorlog naar West-Europa.
6) Peters nalatenschap: overlijden zonder testament en opvolging door Catharina I. Slotblik op het Rusland van nu.

Afbeelding: Peter de Grote in Zaandam. (Wikimedia Commons)