Desiderius Erasmus

Met Baruch Spinoza geldt Desiderius Erasmus (1466-1536) als een der bepalende boegbeelden van de Nederlandse cultuur, literatuur en filosofie. Zijn omvangrijke en diverse oeuvre leert ons een vredelievend humanist kennen, die onvermoeibaar streefde naar verzoening van traditie en vernieuwing. Geleid door de idealen van universele mensenliefde en beschaving drukte hij aldus een krachtig stempel op het zestiende-eeuwse Europa.

Geïnspireerd door zowel de taal en de cultuur van de klassieke oudheid als ook de oorspronkelijke intenties van het vroege christendom wilde Erasmus bovenal bijdragen aan hervorming en vooruitgang. Met dat doel voor ogen richtte hij als eigenzinnig en erudiet geleerde in turbulente tijden zijn scherpe pijlen op talloze misstanden van de toenmalige samenleving. Daarbij poogde hij altijd de eenheid te dienen, de vrede te bewaren en het vermogen en het recht om zelf te denken en geluk na te streven te bevorderen. 

Deze cursus brengt zijn leven, zijn werk en zijn nalatenschap in kaart. We zullen aandacht schenken aan zijn fascinerende levensloop aan de hand van de alom geprezen biografie van Sandra Langereis, Erasmus. Dwarsdenker (in 2021 bekroond met de Libris Geschiedenis Prijs). Daarnaast zal een representatief beeld van zijn talrijke en diverse geschriften worden gegeven, zoals die in de zevendelige uitgave van zijn Verzamelde Werken zijn opgenomen.

Programma:

Erasmus leefde in een tijdperk van grote veranderingen, dat men aanduidt als de Renaissance. Door terug te blikken op een groots verleden van klassieke schrijvers en denkers hoopte men de vermeende donkerte van de Middeleeuwen te verdrijven. Dit gaf aanleiding tot politieke, theologische en maatschappelijke spanningen. In veel van deze ontwikkelingen speelde Erasmus een cruciale rol. Zo putte hij met zijn populaire bundel spreekwoorden of Adagia, die hem grote naamsbekendheid opleverde, volop uit de wijsheid van de klassieke oudheid en hield hij zijn tijdgenoten op kritische wijze een spiegel voor. In zijn talloze Colloquia (Gesprekken) en zijn vermaarde Lof der zotheid becommentarieerde hij op satirische wijze eigentijdse praktijken die hij verfoeide. En door een herziene editie van het Nieuwe Testament te verzorgen tartte hij het gezag van de kerkleiders. Erasmus is ook de auteur van duizenden brieven, die hij veelal op zijn lange en talloze reizen door Europa vervaardigde.