De zingende revolutie
Hoe Estland, Letland en Litouwen weer onafhankelijk werden.
- Cursusnummer: 24ZN-1G23
- Vakgebied: Taal en cultuur
- Locatie: Groningen
- Seizoen: 2024-najaar
- Dag: Donderdag
- Inschrijven voor: do 19 sep. 2024
- Tijd: 11.00-12.45 uur
- Cursusdata: 3 oktober t/m 28 november, 31 oktober vervalt
- Prijs: € 212.00
- Aantal colleges: 8
- Werkvorm: Hoorcollege met ruimte voor vragen en discussie
- Cursusmateriaal:
Nora Ikstena: Moedermelk. Vertaald uit het Lets door Brenda Lelie. s.l.: Koppernik 2023. 215 p., € 23,50
Rein Raud: De dood van de perfecte zin. Vertaling uit het Estisch door Frans van Nes. Amsterdam: Uitgeverij Pegasus 2023. 199 p., € 23,50
(zelf aanschaffen)
De zingende revolutie
Toen de Sovjet-Unie in 1991 uit elkaar viel ontstonden er niet 15 nieuwe landen, omdat Estland, Letland en Litouwen al in 1918 onafhankelijk waren geworden. Zij werden echter in 1940 bruut geannexeerd door de Sovjet-Unie en verdwenen een halve eeuw lang van de landkaart. Pas met de hervormingen van Gorbatsjov (vanaf 1985) lukte het deze landen in 1991 om hun vrijheid met succes te bevechten.
Om de EU-, NAVO- en euro-landen Estland, Letland en Litouwen – die vaak als ‘Baltische staten’ worden samengevat – te begrijpen, is een kijkje in hun (jongste) geschiedenis essentieel. Hoe hebben de mensen de gruwelijke bezetting door de Sovjet-Unie in 1940 ervaren, hoe hebben ze de lange sovjettijd overleefd, en hoe konden ze in de tweede helft van de jaren ’80 op vreedzame wijze hun onafhankelijkheid herstellen? Dit laatste proces heeft de bijnaam ‘Zingende revolutie’ gekregen. Het maakt duidelijk dat hun eigen nationale cultuur, waarin zingen een prominente plek inneemt, daar een grote rol bij speelde.
Veel historische en persoonlijke achtergrond is ook in literaire teksten te vinden. Daarom komen twee moderne romans uit Estland en Letland aan bod, die recentelijk in Nederlandse vertaling zijn verschenen. Tevens worden overeenkomsten en verschillen in de politieke ontwikkeling van de drie landen toegelicht, met behulp van veel beeldmateriaal en eigen ervaringen van de docent.
Programma
1. Voorgeschiedenis van de drie landen tot 1985.
2. Uitgangssituatie toen Gorbatsjov in 1985 aan de macht kwam, bespreking van Nora Ikstena’s roman Moedermelk.
3. De eerste protesten: milieubewegingen en de catastrofe van Tsjernobyl (1986).
4. Het vullen van lacunes in de officiële sovjetgeschiedsschrijving, afbouw van censuur, eerste burgerbewegingen (1987).
5. Concretere politieke eisen, afbreken van taboes, nachten lang zingen (1988).
6. Politieke activiteiten en onderhandelingen, werkzaamheden en stappen naar hernieuwde onafhankelijkheid (1989).
7. Internationale ontwikkelingen in 1990, bespreking van Rein Rauds roman De dood van de perfecte zin.
8. Laatste stuiptrekkingen van de Sovjet-Unie, slachtoffers, putsch en gelukkig einde (1991).
Afbeelding: De Baltische weg (Wikimedia Commons)
Cornelius Hasselblatt
