Weimar, symbool van de Duitse ‘Geist’ (Cursus in Friesland)

Het stadje Weimar heeft grote symbolische betekenis voor Duitsland: tegenover de 'Macht' in Berlijn representeert het de idealistische traditie van de 'Geist'. De cursus behandelt deze traditie in Weimar, van de Reformatie en de Weimarer Klassik tot en met de werkzaamheid van het Nietzsche-archief en de nazi-periode.

De cursus behandelt de geschiedenis van Weimar, waarbij de nadruk ligt op de culturele en intellectuele aspecten. In het bijzonder vijf perioden worden uitgediept, waarin Weimar van betekenis werd voor de Duitse geschiedenis. 

1. De Reformatie: Martin Luther preekt in Weimar en krijgt een schuilplaats in de Wartburg te Eisenach. Lucas Cranach der Ältere en later Johann Sebastian Bach wonen en werken hier, en propageren Luthers leer. 

2. Het 'gouden tijdperk' van de Weimarer Klassik: vooral de werken van Goethe, Schiller, Herder en Wieland ontwerpen een nieuwe humaniteit; onder auspiciën van hertog Carl August en hertogin-moeder Anna Amalia von Sachsen-Weimar krijgt de kleine residentie een Europese uitstraling. (Deze periode zal het zwaartepunt van de cursus vormen, waarbij belangrijke teksten zullen worden behandeld en vragen worden gesteld: wat hield de 'Weimarer Klassik' in? Wat was de betekenis ervan voor Duitsland?). 

3. Het 'zilveren tijdperk': Franz Liszt inspireert de Europese muzikale avantgarde. Het kunstzinnige en intellectuele klimaat wordt gestimuleerd door twee vorstinnen van buitenaf: Maria Palowna en Sophie van Oranje Nassau. 

4. De Weimarrepubliek: in 1919 wordt in Weimar de grondwet voor de eerste Duitse democratie uitgevaardigd. Bauhaus (o.a. Walter Gropius, Henry van de Velde, Oskar Schlemmer) legt de basis voor modern design en architectuur, maar wordt hevig tegengewerkt door een conservatief establishment. 

5. (Voor-)geschiedenis van het nationaal-socialisme: werkzaamheid van het Nietzsche Archiv als bron van nazi-ideeën; Weimar heeft als eerste stad in Duitsland een nationaal-socialistisch stadsbestuur; concentratiekamp Buchenwald.