Reiken naar het onbereikbare

Eeuwenlang hebben mensen geprobeerd om apparaten te construeren die zonder inzet van middelen productieve arbeid kunnen verrichten. Reeds uit de middeleeuwen zijn er ontwerpschetsen overgeleverd, al zullen die zeker niet het eerste nadenken over het perpetuum mobile vertegenwoordigen. In het midden van de 19 de eeuw werd met de hoofdwetten van de thermodynamica een stevige theoretische basis gelegd voor de onmogelijkheid van een succesvol perpetuum mobile. Dit betekende echter niet het einde van de ontwerplust. Een grote stroom van patentaanvragen getuigt hiervan.

In deze korte cursus wordt de zoektocht naar het perpetuum mobile beschreven: het werk van eerlijke tobbers, ingenieuze technici, regelrechte fraudeurs, wetenschappelijke zwaargewichten, wetenschappelijke charlatans, breinbrekerbedenkers en kunstenaars. Aan de hand van een aantal voorbeelden worden de natuurkundige principes waarmee men naar perpetua mobilia kan kijken uit de doeken gedaan: De momentenstelling, de wet van Archimedes, de wet van Pascal, capillaire werking, de wet van Stefan-Boltzman, elektrische en magnetische krachten, de zwaartekracht en, last but not least, de eerste en de tweede hoofdwet van de thermodynamica, komen onder andere aan de orde. Natuurkundige voorkennis is echter niet vereist.

Programma 
In de colleges wordt de historische ontwikkeling gevolgd:
1. De periode tot ca. 1500: Het zou toch moeten kunnen.
2. De periode 1500 – 1800: Twijfel breekt door.
3. 1800 tot heden: Tegen beter weten in.