Componeren in de schaduw van God II (cursus in Leeuwarden)

Gedurende zijn hele arbeidzame leven heeft Johann Sebastian Bach vocale muziek in verschillende genres voor verschillende gelegenheden geschreven. Deze cursus biedt een overzicht van Bachs vocale composities, variërend van de vroegste cantates uit het begin van zijn loopbaan tot de monumentale Mis in b. Er zal speciale aandacht zijn voor de relatie tussen muziek en tekst en voor de liturgische context waarvoor deze cantates werden gecomponeerd.

Net als in de voorgaande cursus over Bachs instrumentale muziek beginnen we met het lutherse koraal, dat in de 17e eeuwse lutherse kerkcantate prominenter aanwezig was dan in Bachs cantates voor de kerkdiensten in Leipzig. We zullen zien welke invloed veranderende opvattingen over de tekst voor de kerkcantates op de jonge Bach hebben gehad. Het leeuwendeel van Bachs kerkelijke vocale muziek ontstond in de eerste jaren van Bachs ambtstermijn in Leipzig. Niet alleen het grote merendeel van de kerkelijke cantates, maar ook de Johannes-Passion en de Matthäus-Passion en de motetten (met het koraal het oudste genre in de lutherse kerkmuziek). Uit de latere jaren dateren het Weihnachts-Oratorium, de grote Mis in b (ook wel ‘Hohe Messe’ genoemd) en vier korte missen. Verspreid over zijn loopbaan componeerde Bach eveneens diverse wereldlijke cantates voor verjaardagen in vorstenhuizen, waaraan Bach was verbonden, of ten bate van handelaren in de rijke handelsstad Leipzig.

Afbeelding: Johann Sebastian Bach door Hausmann. 1748. Detail (wikimedia Commons)