Zangers, zieners en sjamanen

In de Finoegrische epossen zijn oeroude mondelinge overleveringen verwerkt. Noordelijke zangers, zieners en sjamanen komen daarin weer tot leven. Een wereldberoemd voorbeeld is de Finse ‘Kalevala’ (1835). Dit epos inspireerde andere Finoegrische volken zoals de Esten, Wepsen en Komi. Waar vertellen hun epossen over en wat maakt ze zo belangrijk?

 Veel Finoegrische volken, waaronder de Wepsen, Mordwienen, Mari, Komi en Mansen, bevinden zich in Rusland. Ze tellen maar weinig sprekers en staan sterk onder druk om de Russische taal en gewoonten over te nemen. Ook de onafhankelijke Finnen en Esten moesten hun bestaansrecht verdedigen tegen grotere culturen. De Estische taalkundige en folklorist Jakob Hurt zei daarom in de 19e eeuw: ‘Als we niet groot in aantal kunnen worden, moeten we groot van geest worden.’ Maar hoe doe je dat?

Een nationaal epos speelt daarbij een essentiële rol, omdat hierin een rijke schat aan volksverhalen, liederen en mythen wordt verwerkt. Dat biedt houvast voor het koesteren en tonen van de eigen identiteit. Zo zijn de ‘Kalevala’ en de Estische ‘Kalevipoeg’ ontstaan, wat kleinere Finoegrische volken stimuleerde om eveneens een nationaal epos te creëren. In de hoorcolleges kunt u in woord en beeld genieten van de twee bekendere epossen en onbekende andere.

Programma

1. Inleiding over het genre epos: wat maakt een tekst tot een epos en wat zijn de functies ervan?
2. De Finse ‘Kalevala’: de schrijver Elias Lönnrot, zijn reizen door Karelië en zijn schepping van het epos.
3. De Finse ‘Kalevala’: bespreking van boeiende passages die vooraf in Nederlandse vertaling zijn gelezen.
4. De Estische ‘Kalevipoeg’: de schrijver Friedrich Reinhold Kreuzwald, ontstaan en inhoud, markante verschillen en overeenkomsten met de ‘Kalevala’.
5. Het Wepsische epos ‘Virantanaz’: een unieke schepping uit de 21e eeuw.
6. Het Komi-epos ‘Biarmia’ en andere Finoegrische epossen: hoogtepunten uit deze (meestal niet vertaalde) teksten.