Hannah Arendt’s Totalitarisme en de huidige tijd

In deze cursus komt aan de orde hoe Hannah Arendt’s analyse van het totalitarisme  handvatten geeft voor nadenken over en omgaan met de opkomst van complotdenkers en antidemocratische groeperingen in 2021.

Hannah Arendt schreef direct na de tweede wereldoorlog als banneling in Amerika haar onderzoek naar de opkomst van het totalitarisme in Nazi Duitsland en Stalin Rusland. Zij begreep dat ze voor een werkelijk ‘dit nooit meer’ de wortels van het totalitarisme moest onderzoeken. 

Binnen Europa zien we vandaag de dag de opkomst van partijen die tegen de democratie zijn, tegen Europa en die een nationalisme neerzetten dat verontrustend veel lijkt op dat van partijen in de twintiger jaren van de vorige eeuw. Arendts analyse helpt om deze zorgelijke tendensen te duiden en te voorkomen dat we óf te gemakkelijk denken dat de geschiedenis zich herhaalt óf te gemakkelijk denken dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. Arendt laat zien hoe het onbehagen van groepen die zich niet vertegenwoordigd voelen, misbruikt wordt om macht te verwerven. Zij beschrijft dat dit een stap kan zijn op weg naar totalitarisme.

Programma
• Wat is totalitarisme anders dan tirannie of dictatuur?  
• Waarom voelden mensen zich indertijd aangetrokken tot complotten, nationalisme en antisemitisme?  
• Welke rol spelen de stand van de techniek en de economie? Wat zijn de overeenkomsten en verschillen met 2024? 
• Wat kunnen we met de handvatten die Arendt in haar onderzoek biedt?