Arendt (1951) en Mbembe (2013) over imperialisme en uitsluiting

In 1951 schreef Arendt Imperialisme. In 2013 schreef Mbembe Kritiek van de zwarte rede. In 2023 leven we in een wereld waarin de door Arendt en Mbembe onderzochte begrippen; ras, sekse, en nationaliteit, ons tot op het bot verdelen. Hun doel was kiemen te herkennen en denkkaders te verhelderen, om daarmee het eigen denken van mensen over insluiting en uitsluiting te verdiepen.

Arendt en Mbembe zoeken het begin terug van ontwikkelingen die zij zelf aan den lijve hebben ondervonden. Ergens moet immers het begin zijn van een nieuwe orde met een nieuwe taal van insluiting en uitsluiting. Woorden als Jood en ‘Neger’* ras en sekse brengen de schijnbaar keurig geordende samenleving in verwarring over hoe mensen zichzelf en anderen indelen. Een verwarring die tot op dit moment ons denken teistert. 
De aanzet tot nadenken vanuit een breed perspectief wordt ons geboden door twee in tijd en positie uiteenlopende denkers: Arendt (1906-1975), een filosofe die de positie van de Jood als paria beschreef en zelf in 1940 uit de Europese orde werd verjaagd en Mbembe(1957) een zwarte filosoof die, geboren in Kameroen, ‘Neger’ en Afrika beide beschrijft als producten van kolonisatie. Zelf studeerde hij in Parijs aan de Sorbonne en hij doceert in Zuid-Afrika én Amerika.

*Mbembe zelf gebruikt ‘Neger’ met hoofdletter als te onderzoeken term 

Programma

Wat hebben de Verlichting, het kolonialisme en het antisemitisme met elkaar te maken? Volgens Arendt is het de wereldwijde desintegratie en de daaropvolgende vorming van nationale staten die als onvoorzien en onbedoeld effect heeft gehad dat er nieuwe vormen van uitsluiting en insluiting vorm aan konden nemen die desastreus hebben uitgepakt. 

• Arendts deel twee van haar totalitarismeonderzoek is eindelijk in het Nederlands vertaald en zal het uitgangspunt zijn van een poging om greep te krijgen op de verwarring van een nieuwe wereldorde die naar Arendts eigen analyse nog steeds niet tot een nieuwe rustige vorm is uitgekristalliseerd.
• Omdat zij als Joodse schrijft is haar perspectief over de uitsluiting zeer verhelderend. Ze legt een verband tussen rassentheorieën en antisemitisme.
•  
• Daarnaast gebruik ik teksten van de zwarte filosoof Achille Mbembe, die als schrijver uit Kameroen een kritische blik heeft op uitsluiting en insluiting in het kolonialisme en hij onderzoekt de termen die daarbij horen zoals ‘ Afrika’, of ‘Neger’ vanuit dat perspectief.
   
• Wat is insluiting en uitsluiting? Hoe werkt het en wat doet het?