Filosofie als levenskunst
De klassieke scholen van de filosofie en de kunst van het leven in de verwarrende wereld van vandaag
- Cursusnummer: 23ZN-1G02
- Vakgebied: Filosofie
- Locatie: Groningen
- Seizoen: 2023-najaar
- Dag: Woensdag
- Inschrijven voor: woensdag 13 september 2023
- Tijd: 13.00-15.15 uur
- Cursusdata: 27 september t/m 6 december, 25 oktober vervalt. Reservedatum 13 december
- Prijs: € 270
- Aantal colleges: 10
- Werkvorm: Hoorcollege met ruimte voor vragen en discussie
- Cursusmateriaal:
Literatuur: Pierre Hadot, Filosofie als manier van leven, Ambo 2003 ( oorspronkelijke uitgave 1995) Achtergrondliteratuur: Wilma de Rek, 'René Gude standup filosofie', ISVW uitgeverij Cursusmateriaal en leeswijzer op www.maieutiek.nl
- Opmerkingen:
Deze cursus wordt in hybride vorm aangeboden (d.w.z. u kunt deze cursus ook online volgen).
Filosofie als levenskunst
De klassieke filosofische scholen zijn de eerste geschreven bronnen van mensen die samen nadachten over hoe ze hun vrijheid vorm konden en moesten geven. Deze denkers hebben geen zekerheden, niet in de wereld en niet in de goden, en ontwikkelen handvatten om zich staande te houden. In onze tijd waarin veel vanzelfsprekendheden verloren gaan bieden zij daardoor een pallet aan denkwijzen en oefeningen die de tand des tijds hebben doorstaan.
Pierre Hadot biedt een gedegen introductie in de klassieke wereld en hun oefeningen en teksten. Hij ziet filosofie als een activiteit. Die houding zal in de cursus ook te zien zijn in teksten van René Gude en anderen die, steeds verwijzend naar die klassieke filosofie, vormgeven aan hun leven en naderende dood.
Hadot begint zijn boek Oefeningen van de geest met de tekst: “Sla iedere dag je vleugels uit! Al is het maar even, een kort moment, als het maar hevig is. (…) Slechts weinigen, zeer weinigen, zijn bereid zich de omwenteling waaraan ze werken waardig te maken.”
De basis van de klassieke filosofie is zelfkennis en zeker in de benadering van Hadot gaat het daarom niet om kennisleer of om metafysica maar om een meer existentialistische benadering. Het gaat om het concrete leven, om zelfkennis en zelfontplooiing in vrijheid en het gaat om gemoedsrust. Wat gedacht wordt en wat geleefd wordt hoort bij elkaar in de concrete werkelijkheid. Deze samenhang zien we in de antwoorden die Gude gaf over zijn levenskunst, ook in relatie tot zijn naderende dood. Hij verwijst daarbij zelf naar moderne toepassingen van klassieke denkwijzen en oefeningen.
Programma
Onderwerpen die in deze cursus aan de orde komen:
- Stoïcisme en Epicurisme, en hoe zij oefenen om te leren leven en sterven.
- Wat betekent het om een dialoog leren voeren.
- Hoe schrijft Marcus Aurelius over optimisme en pessimisme.
- Hoe ontstaat theologie naast filosofie en wat zijn de overeenkomsten en verschillen.
- Overeenkomsten en verschillen tussen Foucault en Hadot in hun opvatting over ‘de zorg voor het zelf’ waarover zij een dialoog gevoerd hebben.
Petra Bolhuis
