Oorlog, dictatuur en menselijk gedrag
Welke invloed heeft een dictatuur op het menselijk gedrag? En hoe gedragen mensen zich onder extreme omstandigheden zoals in een oorlog? Vanuit dit perspectief behandelen wij de situatie in Rusland en Oekraïne sinds de ‘speciale militaire operatie’ van Vladimir Poetin tegen de Oekraïense staat, februari 2022. Hierover gaven Hans en Justa Renner in maart 2023 twee colleges. Aan deze geactualiseerde reeks is één college toegevoegd, over de voorgeschiedenis van deze oorlog.
Een oude historische wijsheid luidt: je kunt het heden niet begrijpen zonder het verleden te kennen. In het eerste college, 'Oekraïne: een historisch portret van een land tussen Oost en West' komt de onstuimige geschiedenis van dit land en zijn bevolking aan de orde.
Wat maakt Oekraïne zo anders dan Rusland? En wat hebben Oekraïners en Russen in hun verleden gemeen? Onze speciale aandacht gaat uit naar de relatie tussen Oekraïne en Rusland door de eeuwen heen, tot de Russische militaire overval in februari 2022.
Na dit eerste college gaan we in twee colleges nader in op de huidige gebeurtenissen. Welke invloed heeft een dictatuur op het menselijk gedrag? En hoe gedragen mensen zich onder extreme omstandigheden zoals in een oorlog? Vanuit dit perspectief behandelen wij de situatie in Rusland en Oekraïne sinds de ‘speciale militaire operatie’ van Vladimir Poetin tegen de Oekraïense staat, februari 2022.
Wij nemen de mentaliteit en de wijze van handelen van de Russen en de Oekraïners onder de loep, zowel op het thuisfront als op het slagveld. Oorlog en vreemde bezetting brengen het slechtste èn het beste in mensen naar boven. Zij creëren schurken en helden, meedogenloze massamoordenaars en onverschrokken mensenredders, collaborateurs en verzetslieden. De scheidslijn tussen heldendom en verraad kan soms erg dun zijn …
Is er een verklaring voor de barbaarse wreedheid van de Russische troepen jegens de Oekraïense bevolking, voor de niets en niemand ontziende verschrikkelijke verwoestingen? Vele miljoenen Oekraïense burgers sloegen op de vlucht. Wij verdiepen ons in de psychologie van de vluchteling, van zijn/haar angsten en verwachtingen. De inleider die zelf in 1968 uit Praag voor de Russen naar Nederland vluchtte, bespreekt zijn ervaringen.
Welke conclusies kunnen wij verbinden aan de strijd van de Oekraïners voor hun onafhankelijkheid en vrijheid? Aan de orde komt tevens onze houding in dit bloedige conflict dat sinds de Tweede Wereldoorlog zijn weerga in Europa niet kent.
