München, het ‘Athene aan de Isar’

München is een van de interessantste en mooiste steden van Duitsland, vanwege zijn bewogen geschiedenis en uitzonderlijke culturele rijkdom. In de 19e eeuw krijgt de stad onder koning Ludwig I Europese allure en krijgt de bijnaam ‘Athene aan de Isar’.  In het kunstzinnige klimaat gedijt ook de literatuur: van bohèmiens tot elitaire schrijvers.

Als belangrijkste stad van Zuid-Duitsland beleeft München alle (inter-)nationale historische ontwikkelingsfasen, van de laat-middeleeuwse bloei en de (Contra-)Reformatie, de pronkzucht van de 18e- en 19e-eeuwse koningen tot de revolutie van 1918-19, de Weimarer Republik, het Derde Rijk en de wederopbouw. Tijdens de nazi-dictatuur wordt de stad niet alleen door Hitler tot ‘Hauptstadt der Bewegung’ verklaard, maar brengt ze ook de verzetsgroep ‘Die weiße Rose’ voort. Het naoorlogse München laat de moeizame en dikwijls onwillige verwerking van het verleden zien, en daarnaast een ongekende culturele en economische wederopbouw. Daarin geeft de combinatie van high-tech-industrie en landelijk-traditionele nijverheid aan München zijn bijzondere karakter.

Vanaf de 19e eeuw steekt München in cultureel opzicht Berlijn naar de kroon. Beroemd zijn de kunstverzamelingen in de Münchener musea en de Residenz, maar evenzeer bloeit de literatuur. Aangetrokken door het artistieke klimaat (en wellicht ook de ‘Biergarten’) vestigen zich talrijke schrijvers en dichters in München. Aldus vormt zich een kleurrijke bohème, maar huisvest de stad ook elitaire poëziekringen en individuele auteurs. 

Programma
College 1

Ontstaan München t/m de Contrareformatie – de literaire bohème begin 20e eeuw (o.a. Bertolt Brecht, Karl Valentin, Joachim Ringelnatz) 

College 2
Het koninkrijk Bayern (1806-1918) – twee Nobelprijswinnaars: Paul Heyse, Thomas Mann

College 3
Revolutie, Weimarer Republik, Derde Rijk (‘Hauptstadt der Bewegung’) – drie belangrijke München-romans: Wir sind Gefangene (Oskar Maria Graf), Erfolg (Lion Feuchtwanger), Tauben im Gras (Wolfgang Koeppen)

College 4
München in de nazi-tijd – het naoorlogse München (‘Deutschlands heimliche Hauptstadt’) – anti-nazi-cabaret ‘Die Pfeffermühle’ van Erika Mann