Het kwaad

Wie de krant openslaat hoeft er niet aan te twijfelen; het kwaad bestaat. Maar wat is het kwaad? We volgen het historisch filosofisch onderzoek van Safranski. Hierop zijn aanvulling vanuit huidige inzichten nodig. Daardoor ondersteund gaan we tien colleges nadenken over dit complexe en helaas steeds weer actuele concept: het kwaad.

Filosofen beantwoorden vragen zoals; Gaat het bij het kwaad over intenties of uitkomsten? Bestaat er radicaal kwaad, of is er vooral sprake van de banaliteit van het kwaad? Is het kwaad iets dat los van mensen bestaat?

De cursus biedt denkgereedschap om zelf op een filosofisch onderbouwde manier over dit weerbarstige, maar uiterst menselijke thema na te denken. 

Het collegeprogramma maakt duidelijk welke onderwerpen er tijdens deze cursus aan de orde komen.

Programma

1. De oorsprongen van het kwaad.  Griekse goden. De verdrijving van Adam en Eva uit het paradijs. De mensen als goed of juist kwaad element.

2. De tweedelingen; lichaam en geest, rede en verlangen, vrijheid en onvrijheid, ordening en chaos. Het kwaad schuilt in het tekort, of juist in de overvloed.  

3. De wil, de vrijheid, het denken en de instituties. Afstand doen van de wereld of erin opgaan.  

4. Hoe de wereldvrede in zicht komt (Kant) en het verslaan van het kwaad op de aarde mogelijk wordt geacht.  

5. De rol van de natuur. Van het kwade in de natuur dat overwonnen en geordend moet worden door menselijk ingrijpen, tot het goede dat lijdt onder het kwaad dat mensen aanrichten.  

6. Het nihilisme tast het onderscheid goed- kwaad aan en Arendt heeft de ervaring van de banaliteit van het kwaad.  

7. Flirten met het kwaad. De Sade, Bataille, Sartre en de maatschappelijke bewondering voor de plegers van het kwaad. Goed als truttigheid, kwaad als durf.  

8. Marxisme, (Neo)-liberalisme en het kwaad van de ongeleide markt of juist de geleide markt.  

9. Het kwaad als keuze of gebrek aan keuze. Maatschappij, opvoeding of neurologisch defect.  

10. Kwaad en gebrek aan kennis, dialoog en oordeelsvermogen. Kwaad dat de natuur doet en door mensen kan worden rechtgezet. Kwaad dat de natuur wordt aangedaan en mensen die terechtgewezen moeten worden.