Voortplanting in het dierenrijk

Reproductie is het essentiële kenmerk van leven. Generaties planten zich voort, sterven en nakomelingen herhalen de cyclus. Geslachtelijke voortplanting is de dominante vorm bij dieren.

Bij seksuele voortplanting ontstaat een nieuw individu uit de versmelting van een eicel en een zaadcel. Deling, knopvorming, fragmentatie en parthenogenese zijn vormen van aseksuele reproductie. Dieren kunnen hermafrodiet zijn of van gescheiden geslacht.

Elke soort kent zijn eigen voortplantingsstrategie en de thematische colleges zijn een selectie met een voorkeur voor extreme en bizarre vormen. We bespreken groepen waarin vrouwtjes de voortplanting domineren met raderdiertjes en zogende dieren als voorbeelden.

Maar ook de wisseling van geslacht van vrouw naar man of omgekeerd, broedzorg, kleptogamie, voortplantingscycli van parasieten en agressieve vormen van seks komen uitgebreid aan bod. Twee colleges gaan over extreem sociale insecten met uitzonderlijk complexe voortplantingsmethoden.  

De reproductieve capaciteit van de mens is weliswaar beperkt maar zijn grote hersencapaciteit heeft hem in staat gesteld in vrijwel alle ecosystemen op aarde een structureel geboorteoverschot te realiseren. Daardoor is het aantal individuen nu toegenomen tot 8 miljard en stijgt nog steeds.

De colleges geven een overzicht van de bizarre diversiteit aan voortplantingsstrategieën en een verklaring voor het ontstaan van de menselijke populatie van 8 miljard individuen. 

Programma

1. 
Voortplanting: kenmerk van leven
Dieren binnen de stamboom van de eukaryoten

2. 
Geslachtelijke voortplanting: met sperma bevruchte eieren, uit- en inwendige bevruchting, strategiën, kleptogamie en broedzorg
Ongeslachtelijke voortplanting: celdeling, knopvorming, fragmentatie en parthenogenese

3. 
Vrouwelijke suprematie met geen of kleine mannetjes
Zogende dieren: eierleggend, buidel dragend of placentair.

4. 
Geslachtsverandering: protogyn of protandrisch
Inwendige en uitwendige parasieten met complexe gastheerwisselingen

5. 
Agressieve seks: seksueel kannibalisme
Agressieve seks: traumatische inseminatie

6. 
Voortplanting bij sociale groepen insecten: termieten, mieren en wespen
Voortplanting bij sociale groepen insecten: bijen

7. 
Het verschil tussen mens en dier
De mens: voortplantingssucces als tijdbom